Nâng cao hiệu quả công tác quy hoạch đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu là một vấn đề mang tính toàn cầu, gây ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội, đặc biệt là ở các thành phố lớn. Do vậy, các chuyên gia cho rằng, cần có giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả quy hoạch đô thị để ứng phó với biến đổi khí hậu ở Việt Nam hiện nay.

Ngày 08/11, tại Hà Nội, Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường - Bộ Xây dựng cùng với Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) và Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức GIZ đồng chủ trì Hội thảo “Phát triển đô thị thân thiện với môi trường và chống chịu biến đổi khí hậu (BĐKH)”. Hội thảo là sự kiện trong khuôn khổ Diễn đàn Phát triển bền vững đô thị Việt Nam năm 2023, với sự tham gia của nhiều chuyên gia và tổ chức quốc tế…

Chương trình là một trong những hoạt động thuộc Đề án tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 3/6/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về chủ động ứng phó với BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Từng bước hoàn thiện hệ thống chính sách phát triển đô thị ứng phó BĐKH 

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Vũ Ngọc Anh - Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường - Bộ Xây dựng nhận định, hiện nay thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang bị ảnh hưởng bởi những tác động tiêu cực của BĐKH từ đời sống, kinh tế - xã hội tới sức khỏe con người. Do đó, cần phải có giải pháp nhằm xây dựng những đô thị phát triển, xanh, sạch, hiện đại, thông minh và chống chịu BĐKH.

Phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật đô thị theo hướng phát triển bền vững, thân thiện với môi trường, ứng phó với BĐKH là đích đến của nhiều quốc gia trên thế giới và Việt Nam. Tại Hội nghị COP26 năm 2021, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã cam kết với cộng đồng quốc tế về thích ứng BĐKH và đạt phát thải ròng bằng 0 năm 2050. Sau đó, Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các Bộ, ngành.

Theo đó, nhiệm vụ trọng tâm của ngành Xây dựng là cần nỗ lực nghiên cứu phát triển đô thị xanh, hạ tầng xanh bền vững, thích ứng với BĐKH; đồng thời, tăng cường phát triển các công trình xây dựng, sản xuất vật liệu tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường, phát thải carbon thấp, tiến tới đạt Net Zero vào năm 2050.

Cũng theo ông Vũ Ngọc Anh, trong năm 2021 - 2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050; Chiến lược quốc gia về BĐKH giai đoạn đến năm 2050; Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030; Đề án về những nhiệm vụ, giải pháp triển khai kết quả Hội nghị COP26. Trong đó, nội dung phát triển hạ tầng đô thị, đô thị xanh bền vững, thích ứng với BĐKH là một trong những nhiệm vụ quan trọng xuyên suốt.

Theo đó, Bộ Xây dựng đã ban hành Quyết định số 385/QĐ-BXD ngày 12/2/2022 về việc phê duyệt Kế hoạch hành động của ngành Xây dựng ứng phó với BĐKH giai đoạn 2022 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 thực hiện cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26; Quyết định số 1052/QĐ-BXD ngày 15/11/2022 của Bộ Xây dựng về việc Giao nhiệm vụ cho các đơn vị triển khai Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030 và Đề án về những nhiệm vụ, giải pháp triển khai kết quả Hội nghị COP26.

Tại Quyết định số 385/QĐ-BXD, Bộ Xây dựng đặt mục tiêu trong lĩnh vực phát triển đô thị trong giai đoạn 2021 - 2030, phấn đấu 100% đô thị loại III trở lên thực hiện mục tiêu thích ứng BĐKH và giảm nhẹ phát thải khí nhà kính vào quy hoạch đô thị; ít nhất 25% khu đô thị mới áp dụng tiêu chí đô thị xanh, phát thải carbon thấp.

Các nội dung trong các quyết định hướng đến hoàn thiện hệ thống văn bản, cơ chế chính sách, xây dựng cơ sở dữ liệu, tăng cường hoạt động giám sát, đánh giá, nghiên cứu phát triển, ứng dụng vào công trình, hạ tầng kỹ thuật đô thị tăng trưởng xanh theo hướng thông minh, bền vững, chống chịu với BĐKH, thiên tai…

"Với tốc độ đô thị hóa nhanh, số lượng đô thị ngày càng tăng thì việc phát triển đô thị theo hướng bền vững, thân thiện với môi trường, ứng phó với BĐKH đã cho thấy vai trò lớn của ngành Xây dựng, chính quyền địa phương, các cấp. Ngoài việc hoàn thiện chính sách, pháp luật, cần nghiên cứu giải pháp phù hợp đối với công tác quy hoạch, thiết kế xây dựng, quản lý đô thị, tăng cường hợp tác quốc tế cần phải được quan tâm, đầu tư hơn nữa" - ông Vũ Ngọc Anh nhấn mạnh.

Thời gian qua, Bộ Xây dựng phối hợp với nhiều tổ chức quốc tế như GIZ, AFD, JICA, WB, ADB… và các địa phương trong việc nghiên cứu chính sách phát triển hạ tầng đô thị, công trình xây dựng; quản trị đô thị thông minh, bền vững, ứng phó BĐKH, từng bước hoàn thiện hệ thống chính sách.

Tính cấp thiết trong việc phát triển đô thị ứng phó BĐKH

Theo các chuyên gia quốc tế tại Hội thảo, việc nhận diện một số vấn đề đang tồn tại từ thực trạng phát triển đô thị thích ứng với BĐKH nhằm đưa ra các giải pháp về khả năng chống chịu, thích ứng, giảm nhẹ các tác động của BĐKH đối với đô thị là hướng đi cấp thiết đối với Việt Nam hiện nay.

Bà Kristina Buende - Trưởng ban Hợp tác Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam cho biết, phát triển đô thị thân thiện với môi trường và chống chịu BĐKH là một vấn đề cấp thiết đối với các quốc gia trên thế giới. Với tốc độ đô thị hóa nhanh như hiện nay, cùng với việc dân số tại các đô thị tăng nhanh, ước tính đến năm 2050 dân số sẽ tăng khoảng 2 triệu người tại các đô thị lớn ở châu Á và châu Phi. Điều này gây lên những tác động tiêu cực đến môi trường cũng như gây áp lực lên cơ sở hạ tầng tại các đô thị lớn.

Quá trình đô thị hóa đang tạo ra những thách thức, hệ lụy lớn cho phát triển bền vững nếu không có quy hoạch khoa học. Việc đô thị hóa diễn ra với quy mô ngày càng nhanh chóng đã làm gia tăng ô nhiễm, nước thải sinh hoạt, nước thải bệnh viện và nước thải công nghiệp không được xử lý, hệ thống thoát nước không tốt. Ô nhiễm không khí cũng ngày càng tăng gây hại cho sức khỏe cộng đồng và môi trường.

Do đó, các bên liên quan cần phải có sự phối hợp chặt chẽ, tập trung thực hiện hiệu quả cam kết tại Hội nghị COP26; xây dựng tính chống chịu, giảm nhẹ tính dễ bị tổn thương, phát triển hệ sinh thái, tăng cường khả năng sinh kế của người dân.

Bà Kristina Buende nhận định, Việt Nam là một quốc gia đang thực hiện những cam kết tại COP26 rất hiệu quả, với những giải pháp cụ thể để giải quyết các thách thức hiện nay. Liên minh châu Âu cam kết sẽ hỗ trợ, đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu trong Chiến lược quốc gia mà còn hướng tới bảo vệ Trái đất, chống chịu tốt hơn với BĐKH…

Bà Sibylle Bachmann - Phó trưởng Cơ quan Hợp tác phát triển, Đại sứ quán Thụy Sĩ tại Việt Nam cho biết, việc hợp tác với Việt Nam về phát triển đô thị bền vững, thân thiện với môi trường và chống chịu với BĐKH là một trong những lộ trình quan trọng của quốc gia này trong thời gian tới. Đồng thời bà Sibylle Bachmann đánh giá cao Bộ Xây dựng Việt Nam đã có sự phối hợp chặt chẽ với các tổ chức quốc tế để thúc đẩy chương trình phát triển đô thị.

Các đô thị đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của một quốc gia, tuy nhiên, việc phát triển đô thị nhanh đã tạo ra gánh nặng lên môi trường, cuộc sống của người dân. BĐKH đã gây ra nhiều rủi ro về thiên tai, do đó cần phải xây dựng một đô thị có khả năng chống chịu với BĐKH, thiên tai; tăng cường đổi mới về công nghệ, làm giảm phát thải nhà kính, từ đó phát triển một thành phố xanh, sạch. Đây cũng là mục tiêu mà Việt Nam đã đề ra, phía Thụy Sĩ sẽ ủng hộ và hỗ trợ Việt Nam thực hiện mục tiêu này.

Tại cuộc Hội thảo, các chuyên gia trong nước và quốc tế cũng đã tập trung thảo luận, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm xoay quanh những vấn đề về kinh nghiệm trong triển khai phát triển đô thị bền vững theo hướng đô thị xanh và có tính tiên phong, dẫn dắt các hoạt động đổi mới sáng tạo; tăng cường khả năng chống chịu của đô thị thông qua mô hình thành phố bọt biển, cũng như phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng đô thị xanh, đồng bộ, hiện đại liên kết, thích ứng với BĐKH.

Ngoài hội thảo này, trong khuôn khổ Diễn đàn Phát triển bền vững đô thị Việt Nam năm 2023 còn diễn ra 2 hội thảo khác với các chuyên đề gồm: “Quy hoạch đô thị hướng tới phát triển đô thị bền vững”; và “Chuyển đổi số trong quản lý phát triển đô thị".