Hiện thực hóa những nhiệm vụ trọng tâm về phát triển đô thị trong giai đoạn mới

Diễn đàn đô thị Việt Nam 2023 là cơ hội cho các chính quyền đô thị, nhà quản lý, chuyên gia, cộng đồng đối thoại, có những đề xuất, cách làm hay nhằm hiện thực hóa những nhiệm vụ trọng tâm mà Nghị quyết 06-NQ/TW và Nghị quyết 148 của Chính phủ đã đề ra để phát triển đô thị đất nước trong giai đoạn mới.

Ngày 8/11 tại Hà Nội, Bộ Xây dựng tổ chức Diễn đàn “Phát triển bền vững đô thị Việt Nam 2023”. Sự kiện nhằm hưởng ứng Ngày Quy hoạch đô thị thế giới và Ngày Đô thị hóa thế giới. Tham dự Diễn đàn có Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị, cùng đại diện lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương, lãnh đạo các cục, vụ chức năng của Bộ Xây dựng và các chuyên gia trong nước và quốc tế.

Một số định hướng hợp tác thúc đẩy phát triển đô thị Việt Nam

Phát biểu tại Diễn đàn, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, sự kiện diễn ra trong bối cảnh các đô thị Việt Nam bước vào năm đầu tiên triển khai Nghị quyết 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.  

Tiếp đó, ngày 11/11/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 148/NQ-CP về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW trên cơ sở bám sát quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đã đề ra tại Nghị quyết của Bộ Chính trị nhằm xây dựng và phát triển đô thị Việt Nam.

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển đô thị cũng xuất hiện nhiều bất cập: Tỷ lệ đô thị hóa đạt được thấp hơn mục tiêu đề ra; chất lượng đô thị hoá chưa cao, phát triển theo chiều rộng là chủ yếu, gây lãng phí về đất đai, mức độ tập trung kinh tế còn thấp; kết cấu, chất lượng hạ tầng chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển dân số và kinh tế khu vực đô thị; cũng như thích ứng với biến đổi khí hậu, ứng phó với dịch bệnh quy mô lớn...

Bên cạnh đó, ô nhiễm môi trường tại các đô thị lớn có xu hướng gia tăng và diễn biến phức tạp, gây ra nhiều tác động tiêu cực; khả năng tiếp cận dịch vụ công và phúc lợi xã hội của người nghèo và lao động di cư tại đô thị còn thấp, nhiều bất cập; năng lực quản lý, quản trị đô thị còn yếu, chậm được đổi mới...

Để khắc phục những hạn chế nói trên, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị đề nghị một số định hướng hợp tác thúc đẩy phát triển đô thị Việt Nam.

Thứ nhất, cần hết sức quan tâm, phát huy tính chủ động, bố trí nguồn lực, vật lực và nhân lực cho sự nghiệp phát triển đô thị tại địa phương, tập trung đầu tư nâng cấp, cải thiện chất lượng đô thị song song với quá trình đô thị hóa; đồng thời phát huy nội lực và động lực đô thị của địa phương để đáp ứng với nhu cầu tăng trưởng và sự phát triển kinh tế - xã hội.  

Thứ hai, chủ động nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực hợp tác và phối hợp cho độ ngũ cán bộ thực hiện công tác quản lý phát triển đô thị trong quá trình thực hiện các công tác quản lý phát triển đô thị, đặc biệt là các chương trình, đề án phát triển đô thị trọng điểm.

Thứ ba, tiếp tục nâng cao nhận thức về vai trò, trách nhiệm cộng đồng đối với sự phát triển đô thị; chủ động có những đề xuất, tham vấn, đóng góp với các cơ quan có liên quan tại địa phương và Trung ương.

Tiếp tục đổi mới tư duy, thống nhất nhận thức về phát triển đô thị bền vững

Tại phiên toàn thể, các chuyên gia, nhà quản lý tập trung thảo luận về việc hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy phát triển hơn nữa các đô thị theo hướng xanh, bền vững, hướng tới tháo gỡ các rào cản để tăng cường vai trò của tư nhân trong xây dựng đô thị thông minh và khuyến khích việc ứng dụng các sáng kiến, công nghệ hiện đại trong phát triển đô thị.

Cùng với đó là tìm kiếm các giải pháp trong vấn đề quy hoạch và quản lý thông minh, phát triển hạ tầng ICT, chuyển đổi số, giao thông thông minh, năng lượng thông minh, dịch vụ và tiện ích thông minh…

Tại Diễn đàn, ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương cho rằng, để công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đáp ứng yêu cầu đặt ra của Bộ Chính trị và nhằm thực hiện mục tiêu của Nghị quyết 06-NQ/TW, Diễn đàn cần tập trung trao đổi, thảo luận, làm rõ một số nhiệm vụ: Tiếp tục đổi mới tư duy, thống nhất nhận thức về đô thị hóa và phát triển đô thị bền vững theo tinh thần Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị; chọn khâu đột phá quan trọng nhất để xây dựng và phát triển đô thị bền vững; đẩy nhanh hoàn thiện đồng bộ thể chế, chính sách tạo thuận lợi cho quá trình đô thị hoá, công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị bền vững; phân cấp và phân quyền mạnh mẽ hơn cho chính quyền các đô thị; huy động các nguồn lực cho phát triển đô thị, trong đó phát triển kết cấu hạ tầng phải đi trước một bước, tạo ra nguồn lực chủ yếu.

Đồng thời phải thực hiện cấu trúc lại không gian phát triển kinh tế đô thị; nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng mật độ kinh tế và tính liên kết vùng; đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế thông qua phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với thúc đẩy ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo...

Tham luận tại phiên toàn thể, ông Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị, Bộ Xây dựng cho biết, tính đến tháng 10/2023, hệ thống đô thị cả nước đã có có tổng số 902 đô thị, trong đó có 2 đô thị loại đặc biệt, 22 đô thị loại I, 36 đô thị loại II, 45 đô thị loại III, 94 đô thị loại IV, 703 đô thị loại V; tỷ lệ đô thị hóa đạt khoảng 42,6%.

Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa, quản lý phát triển đô thị của Việt Nam còn những hạn chế: Các đô thị còn thiếu tính liên kết; kết cấu, chất lượng hạ tầng đô thị bị quá tải ở các đô thị lớn; hệ thống các công trình hạ tầng xã hội còn thiếu, thấp hơn so với quy chuẩn, tiêu chuẩn; phát triển mới mật độ thấp, chưa gắn kết với hệ thống hạ tầng đô thị.

Bên cạnh đó, không gian công cộng đô thị có chất lượng cải tạo thấp, chưa góp phần đáp ứng nhu cầu đời sống của cư dân và tăng sức hút của đô thị; khai thác không gian ngầm, công trình ngầm còn rất hạn chế; năng lực quản lý và quản trị đô thị còn yếu, chậm đổi mới; các quy định pháp luật hiện hành điều chỉnh về phát triển đô thị còn rời rạc, chủ yếu là các văn bản dưới luật.

Nhằm cụ thể hóa các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đã nêu trong Nghị quyết 06-NQ/TW của Bộ Chính trị, theo ông Trần Quốc Thái, Cục Phát triển đô thị đã nghiên cứu, đề xuất, tham mưu cho Bộ Xây dựng xây dựng 5 chính sách trong quản lý phát triển bền vững đô thị Việt Nam gồm: Phân loại, quản lý phát triển hệ thống đô thị bền vững, đồng bộ về mạng lưới và phù hợp vùng miền; Quản lý phát triển mới, cải tạo chỉnh trang và tái phát triển đô thị hiện đại, xanh, thông minh, hướng tới phát triển bền vững; Quản lý phát triển hệ thống hạ tầng đô thị đồng bộ, liên kết, thích ứng với biến đổi khí hậu; Quản lý phát triển không gian ngầm đô thị; Tăng cường phân cấp, phân quyền và nâng cao năng lực quản lý phát triển đô thị.

Chuyên gia của tổ chức UN-Habitat, bà Naomi Hoogervorst, gợi mở phương pháp tích hợp các mục tiêu định tính và chỉ số định lượng của mục tiêu phát triển bền vững (SDG) vào các tài liệu quy hoạch quốc gia và địa phương, đóng vai trò là bộ phận chính của khung giám sát và đánh giá việc thực hiện quy hoạch đô thị.

Bà Naomi Hoogervorst cũng cho rằng, quy hoạch đô thị với cách tiếp cận tích hợp là chìa khóa để biến khuôn khổ SDG thành hành động. “Chúng tôi đặc biệt khuyến nghị các cơ quan, tổ chức hữu quan của Việt Nam nên áp dụng cách tiếp cận quy hoạch không gian tích hợp, dựa trên bằng chứng và có sự tham gia của nhiều bên, nhằm giúp giải quyết các thách thức ở các quy mô khác nhau, bao gồm các mối liên kết khu vực, thành thị - nông thôn, cấp thành phố, khu dân cư và khu phố” - bà Naomi Hoogervorst nhấn mạnh.

Để giải quyết vấn đề quy hoạch, phát triển và quản lý đô thị, hệ thống quy hoạch tổng thể bao gồm chính sách đô thị, khung pháp lý, cơ quan công quyền, các bên liên quan khác,... đóng vai trò rất quan trọng. Và chúng ta nên có những đánh giá có hệ thống để hiểu biết sâu sắc về hệ thống trước khi chuyển sang các hành động chính xác hơn, với SDG là khung hướng dẫn định lượng.

Ngày 08/11 là Ngày đô thị Việt Nam, được Thủ tướng Chính phủ công nhận từ năm 2008. Hàng năm, ngày này đã trở thành ngày hội lớn, ngày vui của các chính quyền đô thị, nhà quản lý, chuyên gia hoạt động trong lĩnh vực phát triển đô thị cùng gặp gỡ, chia sẻ những suy nghĩ, lan tỏa thông điệp, hành động để xây dựng ngôi nhà chung đô thị có môi trường sống chất lượng, văn minh, hiện đại, hướng đến sự phát triển bền vững của đô thị nói riêng và quốc gia nói chung. 

Trong khuôn khổ Diễn đàn “Phát triển bền vững đô thị Việt Nam 2023”, diễn ra 3 hội thảo chuyên đề. Hội thảo 1: Quy hoạch đô thị hướng tới phát triển đô thị bền vững; Hội thảo 2: Chuyển đổi số trong quản lý phát triển đô thị; Hội thảo 3: Phát triển đô thị thân thiện với môi trường và chống chịu biến đổi khí hậu.