Gặp gỡ Mùa thu 2023 – Vật liệu và công nghệ thích ứng với kiến trúc bản địa

“Đến hẹn lại lên” – Cuộc Gặp gỡ Mùa thu 2023 được giới nghề trông đợi đã được Hội KTS Việt Nam tổ chức thành công sáng 18/11/2023 tại Melia Vinpearl Cửa Hội – Nghệ An. Với chủ đề “Vật liệu và công nghệ thích ứng với kiến trúc bản địa”, hội thảo đã thu hút gần 300 KTS từ khắp các vùng miền tham dự các hoạt động trong khuôn khổ hội thảo như: Triển lãm kiến trúc, giao lưu học thuật và tham quan một số địa danh tại Nghệ An…  

Là hoạt động chuyên môn được Hội KTS Việt Nam tổ chức thường niên, Gặp gỡ Mùa thu luôn thu hút sự tham gia của đông đảo các chuyên gia, KTS và các nhà quản lý trên toàn quốc. Gặp gỡ Mùa thu 2023 được Viện Kiến trúc tổ chức dưới sự chỉ đạo của Hội KTS Việt Nam, nhằm tập trung đề xuất giải pháp phát huy vai trò của vật liệu và công nghệ, tiếp biến mối gắn kết hữu cơ của hai lĩnh vực này trong phát triển kiến trúc hiện đại đạt nhiều thành tựu mới.

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS.KTS Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội KTS Việt Nam nhấn mạnh: “Ngày nay, khi kiến trúc đã vươn đến một tầm cao mới, hiện đại vượt bậc, để đáp ứng nhu cầu thực tiễn của phát triển nhân loại trong thời kỳ 4.0, thì vai trò của vật liệu và công nghệ càng cần thiết hơn bao giờ hết, cho mọi lĩnh vực, trong đó có kiến trúc… Vấn đề đặt ra là cần gắn vật liệu, công nghệ và kiến trúc cụ thể từng vùng miền một cách hợp lý, hiệu quả. Hội thảo được kỳ vọng sẽ cung cấp cho giới nghề những thông tin hữu ích để vận ứng và hoạt động làm nghề trong tương lai – Góp phần hiện thực hóa mục tiêu: Tiếp tục xây dựng một nền kiến trúc Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, hội nhập bền vững với năm châu!”.

Nhất trí với ý kiến này, ông Bùi Thanh An, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An cũng chia sẻ: “…Đây là hội thảo mang nhiều ý nghĩa, góp phần làm đậm đà hơn bản sắc kiến trúc Việt Nam. Hội thảo cũng sẽ giúp mở ra những góc nhìn mới, khai thác tiềm năng phát triển ngành vật liệu xây dựng nói chung và ở tỉnh Nghệ An nói riêng…”.

Phát triển kiến trúc Việt Nam với vấn đề vật liệu và công nghệ

Trong lịch sử phát triển của kiến trúc, vật liệu và công nghệ đã luôn là những mảnh ghép không thể tách rời. Về vấn đề này, TS. KTS Phan Đăng Sơn nhận định: “Vật liệu ngày nay đang trên đà phát triển đặc biệt về hình thái và chất lượng, hướng tới phục vụ ngày càng hoàn hảo nhu cầu toàn diện của con người. Tương lai vật liệu song hành với kiến trúc trong phát triển còn tiềm năng vô tận khó định lượng. Cùng với vật liệu, công nghệ từ chỗ được kết nối thủ công đã từng bước được công nghiệp hóa tới ngày nay cũng đã có những thành tựu đáng kể, đóng góp cho kiến trúc. Khi AI đang ngày càng trở thành dòng phát triển chủ đạo cho loài người như ngày hôm nay và ngày mai, thì sự đóng góp của công nghệ sẽ ngày càng nổi bật và giá trị cho ngành kiến trúc.”.

Tuy nhiên, trong điều kiện cụ thể tại Việt Nam, dù đã có sự tìm tòi, nghiên cứu ứng dụng, nhưng sự kết nối này còn nhiều hạn chế, phần nào cũng do nền tảng xã hội còn chưa cao so với các nước phát triển. Đối với lĩnh vực vật liệu xây dựng, cũng theo KTS Phan Đăng Sơn, KTS Việt Nam phần nhiều đang bắt nguồn từ ý tưởng tự thân, ít xem sử dụng vật liệu là một nền tảng xuất phát, hiểu biết về vật liệu còn nhiều mơ hồ – “Những cách nhìn đó đã mang đến hệ lụy, đánh mất bớt tinh diệu của sáng tạo, khó kiểm soát được chất lượng và giá thành sản phẩm.”.

Phần tham luận của Nhà sáng chế Đỗ Đức Thắng đã chia sẻ về các nghịch lý trong “Công nghệ xây dựng đồng hành và hỗ trợ các KTS”, cụ thể là: Lạm dụng cọc móng, dùng vật liệu đơn điệu, dùng nhịp nhỏ, dùng gạch đất sét nung cho mọi công trình.

Bên cạnh đó, những vấn đề của vật liệu cũng như công nghệ xây dựng hiện đại như: Vật liệu hoàn thiện nội thất; công nghệ hỗ trợ thiết kế sân bay; các vật liệu xanh như bê tông khí chưng áp, phương thức chuyển giao công nghệ lắp ghép; ứng dụng công nghệ, vật liệu mới cho nhà ở nông thôn … cũng được đề cập, đem lại cái nhìn toàn cảnh cho sự phát triển của kiến trúc Việt Nam đương đại.

Thích ứng với kiến trúc bản địa

Bài tham luận với chủ đề: Vật liệu xây dựng thích ứng khí hậu Việt Nam của TS. Trịnh Minh Đạt – Viện Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng đã chia sẻ quan điểm: Vật liệu xây dựng phát triển theo thời gian nhằm thích ứng với khí hậu (đáp ứng khả năng chịu lực, đảm bảo độ bền, tính thẩm mỹ theo thời gian), trong đó có thể chia làm ba nhóm chính bao gồm: Vật liệu kết cấu, vật liệu bao che, và các loại vật liệu hoàn thiện công trình. Việc phát triển vật liệu xây dựng tính năng cao, tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường cũng đồng thời là cơ sở cho kiến trúc hiện đại phát huy tính sáng tạo và trở thành xu hướng phát triển tất yếu gắn liền kiến trúc và vật liệu trong tương lai đối với nền kiến trúc Việt Nam.

Đây cũng là một hướng đi được các đại biểu tham dự hội thảo thống nhất. Đặc biệt là khi các diễn giả đề xuất những giải pháp thích ứng với từng vùng miền một cách bền vững. Với hơn 20 năm làm nghề thiết kế kiến trúc, được ghi nhận bởi nhiều công trình chất lượng ở Huế và miền Trung, qua tham luận với chủ đề “Giải pháp kiến trúc bền vững phù hợp vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung”, KTS Nguyễn Xuân Minh – Công ty Kiến trúc BHA trình bày về 4 giải pháp đã được thực nghiệm qua các công trình đã xây dựng gồm: Nghiên cứu kỹ lưỡng tổng mặt bằng công trình, Lớp vỏ và khoảng trống, Thiết kế không gian đóng mở và Sử dụng vật liệu bền vững. Anh chia sẻ về quan điểm thiết kế của mình: “Công trình kiến trúc phải phù hợp với Nơi Chốn. Một công trình ở miền Trung thì phải phù hợp với khí hậu, phù hợp tính cách nhẹ nhàng, lối sống giản dị, hài hòa tự nhiên, văn hóa đậm đà của người miền Trung. Những giải pháp thực nghiệm trong công trình của tôi có thể chưa phải hoàn chỉnh nhưng đó là các giải pháp cơ bản, dễ áp dụng, khá hiệu quả và kinh phí thấp. Tôi luôn hướng đến kiến trúc trong sáng, cân bằng và cảm xúc”.

Phiên thảo luận với sự điều phối của TS.KTS Nguyễn Việt Huy, Chủ tịch Chi hội KTS ĐH Xây dựng Hà Nội đã diễn ra sôi nổi với sự tham giacủa các diễn giả và đại biểu tham dự hội thảo. Những câu hỏi xoay quanh vấn đề vật liệu và công nghệ thích ứng với kiến trúc bản địa đã thể hiện sự quan tâm của giới nghề đối với những vấn đề thiết thực đối với thực hành và sáng tác kiến trúc.

Cuộc Gặp gỡ Mùa thu 2023 đã khép lại nhưng lại mở ra những cách tiếp cận, những góc nhìn mới hơn trong việc khai thác hiệu quả hơn mối quan hệ tương tác giữa vật liệu và công nghệ xây dựng trong thiết kế kiến trúc – Nghiên cứu, đào tạo hướng đến các giá trị bền vững là xu thế mang tính tất yếu trong thực tiễn phát triển kiến trúc hiện nay của Việt Nam. Chúng ta cùng chờ đón những thành tựu mới tại Gặp gỡ Mùa thu 2024!

Trúc Linh
(Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 11-2023)