Nhìn lại chương trình phát triển nhà ở xã hội

Ngày 7/12, Bộ Xây dựng tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc về nhà ở xã hội. Tại đây, Bộ sẽ có báo cáo về tình hình triển khai thực hiện các chính sách, chương trình nhà ở xã hội trong thời gian qua cũng như thời gian tới… 

Đã làm được gì?

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, từ năm 2009 đến nay cả nước đã đưa vào sử dụng 3,7 triệu m2 nhà ở xã hội (71.150 căn hộ) tại khu vực đô thị và khu công nghiệp, góp phần giải quyết chỗ ở cho gần 500.000 công nhân và người có thu nhập thấp.  

Tổng mức đầu tư cho các dự án nói trên khoảng 25.900 tỉ đồng (97 dự án nhà ở xã hội cho công nhân, 82 dự án nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp). Hiện các địa phương đang tiếp tục triển khai 191 dự án (70 dự án nhà ở xã hội cho công nhân, 121 dự án nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp) với quy mô xây dựng 163.800 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 71.800 tỉ đồng. 

Khu ký túc xá công nhân Samsung Thái Nguyên. (Nguồn: Ashui.com) 

Đối với Chương trình hỗ trợ nhà ở cho người có công, báo cáo của các địa phương cho biết, đến hết tháng 11/2016 đã hoàn thành hỗ trợ cho 91.302 hộ (51.064 hộ xây mới, 40.238 hộ sửa chữa, cải tạo); hiện đang tiếp tục thực hiện hỗ trợ cho khoảng 6.800 hộ. Tổng nguồn kinh phí đã chi ra từ ngân sách là 2.500 tỉ đồng. 

Còn Chương trình hỗ trợ nhà ở cho các hộ nghèo khu vực nông thôn cũng đã hoàn thành hỗ trợ cho 531.000 hộ. Hiện đang tiếp tục triển khai cho khoảng 311.000 hộ (đã có 268.000 hộ đăng ký vay vốn). Tính đến tháng 10-2016 đã có 8.800 hộ dân được hỗ trợ vay vốn, với dư nợ khoảng 220 tỉ đồng/394 tỉ đồng mà Ngân hàng Chính sách xã hội đã giao chỉ tiêu cho các địa phương.

Về Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng thường xuyên ngập lũ Đồng bằng sông Cửu Long thì giai đoạn 1 đã hoàn thành đầu tư xây dựng 804/804 cụm, tuyến dân cư và bờ bao – di dời gần 140.000 hộ khu vực ngập lũ; giai đoạn 2 cũng đã hoàn thành đầu tư xây dựng 178/179 cụm, tuyến dân cư và bờ bao và đã bố trí cho 52.220 hộ khu vực ngập lũ vào ở. Hiện đang tiến hành các thủ tục bổ sung khoảng 130 dự án thuộc các khu vực sạt lở...

Với Chương trình hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở phòng, tránh bão, lụt khu vực Bắc Trung bộ và Duyên hải miền Trung giai đoạn thí điểm đã hoàn thành hỗ trợ cho 700 hộ; giai đoạn mở rộng cũng đã hỗ trợ cho 10.778 hộ trong tổng số 27.196 hộ.

Đặc biệt, Chương trình đầu tư xây dựng nhà ở cho sinh viên, học sinh các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và dạy nghề thì Nhà nước đã dành nguồn vốn 12.600 tỉ đồng (giai đoạn 2009-2015) để đầu tư xây dựng 95 dự án nhà ở để giải quyết chỗ ở cho khoảng 330.000 sinh viên. Đến nay đã có 88/95 dự án đưa vào sử dụng, bố trí cho khoảng gần 200.000 sinh viên, bảy dự án đang trong giai đoạn hoàn thiện. Số lượng sinh viên đã được bố trí vào ở đạt tỷ lệ bình quân chung khoảng 82%. 

Riêng kết quả giải ngân gói tín dụng 30.000 tỉ đồng hỗ trợ nhà ở theo Nghị quyết 02 (2013), tính đến 31/10/2016, đã ký hợp đồng cam kết cho vay là 32.841 tỉ đồng và đã giải ngân 28.588,7 tỉ đồng (đạt 87,05%). Trong đó, đã ký hợp đồng cam kết cho vay 56.181 hộ, với số tiền là 27.480 tỉ đồng; đã giải ngân cho 56.181 hộ, với số tiền là 23.226 tỉ đồng (đạt 84,52% cam kết cho vay); đã cam kết cho vay 51 dự án, đã giải ngân với số tiền là 5.361 tỉ đồng.

Sẽ tiếp tục làm gì?

Mặc dù đã đạt được một số thành quả như kể ở trên nhưng theo Bộ Xây dựng nhiều chương trình hỗ trợ nhà ở triển khai chậm so với kế hoạch ban đầu; cụ thể như Chương trình hỗ trợ nhà ở cho người có công, chương trình hỗ trợ nhà ở cho các hộ nghèo khu vực nông thôn giai đoạn 2 (giai đoạn 1 kết thúc từ cuối năm 2012, nhưng đến cuối 2015 mới triển khai giai đoạn 2)...

Bộ Xây dựng cũng đánh giá việc phát triển nhà ở xã hội cho người nghèo, người thu nhập thấp khu vực đô thị, công nhân khu công nghiệp chưa đáp ứng nhu cầu, chưa đạt chỉ tiêu đã đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia. Bởi, tính đến tháng 11-2016, cả nước mới hoàn thành việc đầu tư xây dựng 71.150 căn hộ nhà ở xã hội tại khu vực đô thị và khu công nghiệp; trong khi Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đề ra là khoảng 250.000 căn hộ (đến năm 2020).

Lý do được xác định là việc phối hợp giữa các bộ, ngành chưa chặt chẽ, có chính sách chưa được hướng dẫn triển khai kịp thời, việc cân đối nguồn vốn ngân sách cho phát triển nhà ở xã hội gặp nhiều khó khăn, bố trí vốn không đủ theo tiến độ. Một số địa phương chưa quan tâm đúng mức đến phát triển nhà ở xã hội, như chưa đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm theo quy định của pháp luật; trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội… 

Nhưng quan trọng vẫn là nguồn vốn đầu tư phát triển nhà ở chưa đa dạng - thiếu các định chế tài chính tham gia hỗ trợ vốn cho phát triển nhà ở, đặc biệt là hỗ trợ cho người nghèo, người thu nhập thấp vay để mua, thuê mua, thuê nhà ở xã hội hoặc cho các doanh nghiệp vay để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội (như Quỹ đầu tư bất động sản, Quỹ phát triển nhà ở, Ngân hàng tiết kiệm nhà ở…).

Do đó, theo Bộ Xây dựng, giai đoạn 2016-2010 Nhà nước sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc triển khai các chính sách, chương trình phát triển nhà ở xã hội như Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn năm 2030 đã đề ra.

Đó là phấn đấu hoàn thành việc hỗ trợ nhà ở cho khoảng 363.500 hộ gia đình có công với cách mạng cải thiện nhà ở; trên 300.000 hộ gia đình nghèo (theo chuẩn nghèo mới) tại khu vực nông thôn; khoảng 30.000 hộ gia đình nghèo tại vùng thường xuyên bị bão, lũ thuộc khu vực miền Trung và tiếp tục nghiên cứu triển khai chính sách hỗ trợ nhà ở chống bão, lũ tại khu vực này; hoàn thành đầu tư xây dựng 130 dự án cụm tuyến dân cư và bờ bao tại sáu tỉnh, thành phố thuộc khu vực sạt lở Đồng bằng sông Cửu Long; thực hiện đầu tư xây dựng tối thiểu khoảng 12,5 triệu m2 nhà ở xã hội theo dự án để giải quyết nhu cầu về nhà ở cho người nghèo, thu nhập thấp tại khu vực đô thị và đáp ứng cho khoảng 70% công nhân tại các khu công nghiệp có nhu cầu được giải quyết chỗ ở.

Muốn vậy, phải nghiên cứu hoàn thiện cơ chế, chính sách về tài chính, tín dụng, thuế liên quan đến nhà ở xã hội theo hướng sửa đổi, bổ sung quy định về thuế tài sản nhà, đất nhằm tạo nguồn thu cho ngân sách để hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội; hình thành một số định chế tài chính, như: Ngân hàng tiết kiệm nhà ở, Quỹ phát triển nhà ở, Quỹ đầu tư bất động sản... để tạo thêm kênh huy động vốn trung hạn và dài hạn, dành để phát triển nhà ở xã hội, trên cơ sở bảo đảm nguyên tắc tăng tín dụng cho vay ưu đãi, giảm cấp phát vốn từ ngân sách nhà nước; nghiên cứu ban hành chính sách quy định các doanh nghiệp sử dụng nhiều người lao động tại các khu công nghiệp có nghĩa vụ hỗ trợ nhà ở cho công nhân, người lao động làm việc tại các doanh nghiệp đó. Nghiên cứu bổ sung cơ chế chính sách khuyến khích xây dựng nhà ở cho thuê, khuyến khích xây dựng nhà ở thương mại giá thấp. 

Đá Bàn