Quy hoạch hạ tầng giao thông, thoát nước và vệ sinh môi trường Hà Nội – Giải pháp trước mắt và lâu dài

Quy hoạch hạ tầng kỹ thuật nói chung và hệ thống giao thông, thoát nước, vệ sinh môi trường của các đô thị trên thế giới đều có vai trò như nền tảng cơ bản để đô thị có thể hình thành và vận hành tốt. Quy hoạch hệ thống giao thông tốt là dự báo và đáp ứng được sự phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo nhu cầu đi lại của người dân trong đô thị và nhu cầu kết nối với các đô thị khác. Quy hoạch hệ thống thoát nước và vệ sinh môi trường tốt đảm bảo cho đô thị không bị ngập lụt, không bị ô nhiễm bởi nước thải, chất thải rắn do các hoạt động thường ngày của đô thị, tạo môi trường thông thoáng, sạch sẽ và đảm bảo sức khỏe cho người dân đô thị.  

Hiện nay, hệ thống quy hoạch từ tổng thể tới chi tiết của Hà Nội là tương đối đầy đủ, từ quy hoạch cấp quốc gia, vùng, QHC xây dựng Thủ đô Hà Nội, các quy hoạch chuyên ngành, quy hoạch chung xây dựng huyện tới các quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết (trong đó, khu vực đô thị trung tâm đã phủ kín quy hoạch phân khu, các đô thị vệ tinh cũng đang được tiến hành lập; rất nhiều quy hoạch chi tiết đã được phê duyệt để phục vụ cho quản lý, đầu tư xây dựng đô thị). Một đặc điểm riêng của Hà Nội hiện nay mà theo đánh giá của cá nhân là tiến bộ, hiệu quả đối với quy hoạch là việc cung cấp chỉ giới đường đỏ, số liệu hạ tầng kỹ thuật các tuyến đường, công trình, dự án ĐTXD trên địa bàn. Công tác này giúp: giảm giải phóng mặt bằng; khớp nối thống nhất các dự án lân cận và liên quan; quy hoạch và dự trữ bố trí các hành lang hạ tầng kỹ thuật trên tuyến tránh đào bới, chồng chéo giữa các công trình HTKT; dự báo và giải quyết được rất nhiều các tình huống có thể phát sinh gây vướng mắc cho dự án…  Tuy nhiên loại hình lập hồ sơ chỉ giới đường đỏ tỷ lệ 1/500 hiện chưa được Bộ Xây dựng thống nhất và coi đó là loại đồ án chưa có trong quy định.

1. Một số tồn tại và khó khăn trong quy hoạch giao thông, thoát nước và vệ sinh môi trường của Hà Nội:
-    Thông tin, dữ liệu cơ sở để phục vụ quy hoạch chưa được cập nhật, tổng hợp đầy đủ và thường xuyên, công tác chia sẻ thông tin, dữ liệu giữa các cơ quan quản lý, tư vấn lập quy hoạch còn nhiều khó khăn. Thiếu các công cụ thu thập, tổng hợp, quản lý, lưu trữ thông tin, dữ liệu. Hiện nay mỗi khi thực hiện quy hoạch thì cơ quan quản lý và đơn vị tư vấn đều phải tự thu thập, tổng hợp hầu hết các thông tin, dữ liệu liên quan do đó làm kéo dài quá trình lập quy hoạch, thậm chí có những trường hợp do không đủ thông tin làm phương án quy hoạch không hiệu quả, gây ra vướng mắc khó giải quyết.
 

-    Quy hoạch hạ tầng của Hà Nội, nhất là khu vực trung tâm thành phố phần lớn được kế thừa từ nhiều quy hoạch trước đây. Khi đó mạng lưới hạ tầng kỹ thuật nhất là giao thông được tính toán với mật độ dân cư thấp hơn và ít các công trình cao tầng. Tuy nhiên. hiện nay để đáp ứng nhu cầu phát triển đòi hỏi phải mở rộng và mở mới nhiều tuyến giao thông hơn nhưng bị vướng quy hoạch và các công trình, dự án đã đầu tư xây dựng theo quy hoạch trước. Đây cũng là 1 cản trở không nhỏ với công tác quy hoạch.
-    Một khó khăn nữa cho công tác quy hoạch là định hướng, kế hoạch phát triển của thành phố chưa rõ ràng và chặt chẽ và công tác quản lý xây dựng đô thị cũng không bám theo kế hoạch phát triển đô thị mà phát triển đô thị tự phát theo nhu cầu và sốt đất của người dân và các chủ đầu tư tư nhân. 
-    Đội ngũ tư vấn quy hoạch có kinh nghiệm, năng lực còn thiếu và yếu nên chưa đáp ứng được yêu cầu về chất lượng, tiến độ. Ngoài ra, đơn giá lập quy hoạch hiện nay được áp theo đơn giá của Bộ Xây dựng còn khá thấp, không có sự phân biệt, phân loại đồ án theo tính chất, chức năng và yêu cầu chất lượng do đó ảnh hưởng tới chất lượng các đồ án quy hoạch.

2. Một số giải pháp kiến nghị để công tác quy hoạch giao thông, thoát nước và vệ sinh môi trường được tốt hơn:
a. Các giải pháp trước mắt: 
+ Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu hợp nhất quản lý quy hoạch – kiến trúc – xây dựng – phát triển đô thị trên toàn địa bàn TPHN và hệ thống dữ liệu riêng từng ngành, trong đó có giao thông và thoát nước (đồng bộ, thống nhất giữa giao thông nội thị và ngoại thị, thoát nước đô thị và thoát nước nông nghiệp). Chia sẻ và phân quyền dữ liệu phù hợp giữa các cơ quan chuyên môn để rút ngắn quá trình thu thập dữ liệu. Xây dựng hệ thống quan trắc tự động về giao thông, thoát nước.
+ Thực hiện đồng bộ hóa Quy hoạch xây dựng với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch giao thông, quy hoạch mạng lưới thoát nước, ngành lĩnh vực, đảm bảo công tác quy hoạch đi trước một bước để kiểm soát phát triển đô thị.

b. Giải pháp lâu dài:
+ Xây dựng kế hoạch phát triển đô thị chặt chẽ, có định hướng rõ ràng từng khu vực theo nguồn lực và giai đoạn để có lộ trình quy hoạch, xây dựng mạng lưới giao thông và thoát nước đồng bộ, thống nhất, khớp nối với các mạng lưới giao thông, thoát nước hiện có, tránh được tình trạng đầu tư nhỏ lẻ, dàn trải, manh mún không khai thác hiệu quả nguồn lực của Thành phố.
+ Kiến nghị Bộ Xây dựng ban hành khung giá quy hoạch theo hướng thúc đẩy sự phát triển của công tác quy hoạch: có đủ công cụ (máy móc, cơ sở vật chất), thúc đẩy động lực để nghiên cứu, thiết kế và sáng tạo…
+ Chú trọng thu hút, đào tạo, từng bước nâng cao năng lực đội ngũ tư vấn, quản lý nhà nước trong nước bắt kịp với công nghệ, trình độ của các nước tiên tiến thông qua việc tăng cường trao đổi, hợp tác, nghiên cứu khoa học.